Planowane postarzanie produktu, czyli o niezwykłej umiejętności przewidywania przyszłości

Człowieka zawsze fascynowało to, co nieznane, nieodkryte, niedostępne dla umysłu, jak chociażby przyszłość. Wydarzenia kolejnego tygodnia możemy zaplanować, rozpisać w harmonogramie ale nigdy nie mamy stuprocentowej pewności, że zrealizujemy je wszystkie, co do dnia. Życie jest nieprzewidywalne i w każdej chwili nasze plany mogą ulec, co najmniej, korekcie. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że już w 1920 roku żyli ludzie, umiejący spojrzeć daleko w przyszłość. Co więcej, dla określonej kategorii potrafili ją zaplanować co do dnia. I nie chodzi tutaj o religijnych proroków, przywódców sekt czy szarlatanów ale o...producentów żarówek.

Zaznacz w kalendarzu datę zakupu nowej drukarki

Trwałość to, oprócz wydajności i wielofunkcyjności, najbardziej pożądana cecha produktu użytkowego. Gwarantuje ona nie tylko możliwość użytkowania przez wiele lat. Wpływa także na aspekt ekonomiczny, społeczny, międzynarodowy i ekologiczny zarówno pojedynczej osoby jak i całych grup. Weźmy na przykład wspomnianą wcześniej żarówkę. Zapewne nie raz doświadczyliśmy spektakularnego przerwania wolframowego drucika w trakcie wieczornego czytania książki czy spotkania z bliskimi.. Błysk, małe trach i ciemność - spaliła się. Szkoda, pech, akurat teraz musiała...ale przecież w szufladzie mamy jeszcze trzy zapasowe ”60tki”. Gdybyśmy zaznaczyli w kalendarzu ów pamiętny dzień wymiany żarówki, wraz z godziną jej założenia, i do tej daty dodali 1000 godzin, otrzymamy dzień spalenia się “nowej” świetlówki. To nie przypadek. Żarówki, drukarki, pralki, zmywarki, aparaty fotograficzne - mają ściśle określoną żywotność. Po “wyrobieniu swojej normy”, przewidzianej przez producenta, mają się nieodwracalnie zepsuć. I to tak, żeby naprawa planowanym postarzaniem produktu: procedura, mająca na celu projektowanie urządzeń w taki sposób, aby wytrzymały określony (niezbyt długi) czas działania i nieodwracalnie się zepsuły.

“Opłaca się” przepłacać. Nie naprawiaj - kup sobie nowe

Ogromna ilość produkowanych przedmiotów ma z góry określony czas użytkowania. Co więcej - są celowo zaprojektowane tak, aby po upływie ściśle określonego przedziału czasowego, po prostu przestać działać. Niestety nie chodzi tutaj o względy bezpieczeństwa użytkownika, ale o chęć nieustannego napędzania gospodarki. Spaliła ci się żarówka? Kup nową. Zepsuła ci się drukarka? Zamów kolejną. Twoja lodówka się definitywnie rozmroziła? Jedź po inną. Jak bardzo jesteśmy do takiej sytuacji przyzwyczajeni. Choć jeszcze czasem próbujemy coś naprawiać, reperować, ratować, “bo przecież szkoda wyrzucać”, wszystkie znaki na konsumpcjonistycznym niebie i ziemi mówią: po co? Nie opłaca się. Taniej jest kupić nowe.

Paradoks konsumpcjonizmu

Doświadczamy obecnie codzienności zupełnie odwrotnej od tej, w jakiej wzrastali nasi rodzice, dziadkowie, po części my sami. Nie było wówczas zgody na marnotrawienie, marnowanie, nierozsądne użytkowanie, prowadzące do zepsucia się. Chociaż i wtedy, jak coś się zepsuło, dało się naprawić, przywrócić drugie życie po to, by nie trzeba było kupować. Z reguły nie było co kupować. Często też z ulubionym radioodbiornikiem czy telewizorem łączył nas po prostu sentyment. Paradoks naszych czasów polega na przeciwieństwie tej sytuacji: sprzęty psują się po to, by móc kupić nowsze, lepsze, droższe. Patrząc na globalny trend krótkoterminowych urządzeń AGD, RTV, komputerów osobistych czy telefonów komórkowych można poddać pod wątpliwość bierną stronę zepsucia. Czy rzeczywiście samo się zepsuło? Czy może jednak ktoś z góry założył, że ma się zepsuć i to w ściśle zaplanowanym czasie. Niestety druga opcja okazuje się współczesną, smutną rzeczywistością.

Joanna